ഇന്ത്യയിലെ ലൈംഗികന്യൂനപക്ഷങ്ങൾ കാത്തിരുന്ന ആ സുദിനം ഇന്ന് സമാഗതമായിരിക്കുന്നു. ബ്രിട്ടീഷുകാർ ഇന്ത്യയുൾപ്പെടെയുള്ള അവരുടെ കോളനികളിൽ 1861ൽ അടിച്ചേൽ‌പ്പിച്ച “പ്രകൃതിവിരുദ്ധരതി”ക്കെതിരായ നിയമമാണ് IPC-377. പ്രായപൂർത്തിയായവർ പരസ്പരസമ്മതത്തോടെ സ്വകാര്യതയിൽ നടത്തുന്ന സ്വവർഗരതിയെ ഈ നിയമത്തിന്റെ പരിധിയിൽ നിന്ന് ഒഴിവാക്കിക്കൊണ്ട് ഡൽഹി ഹൈക്കോടതി ഇന്ന് വിധി പ്രഖ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു!!!
തുല്യത, വൈവിധ്യം, മതനിരപേക്ഷത എന്നിവ ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ ആണിക്കല്ലുകളാണെന്ന വസ്തുത ഉയർത്തിപ്പിടിച്ച ചരിത്രപ്രധാനമായ സംഭവമാണ് ഈ വിധിപ്രഖ്യാപനം.
എന്റെ ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ട എഴുത്തുകാരി ആയ കമലസുരയ്യ എന്ന മാധവിക്കുട്ടിയെ ഒന്നു നേരിട്ട് കണ്ട് പരിചയപ്പെടുക എന്നത് എന്റെ ചിരകാലാഭിലാഷമായിരുന്നു. ഇനി അതു സാധിക്കില്ലല്ലോ.
ഇന്നലെ ഈ ലോകത്തോടു വിടപറഞ്ഞ പ്രണയത്തിന്റെ കഥാകാരിക്ക് എന്റെ ഹൃദയാഞ്ജലികൾ...
തന്റെ എഴുത്തിലൂടെയും വാക്കിലൂടേയും പ്രവൃത്തിയിലൂടേയും സമൂഹത്തിൽ അവർ വരുത്തിയ ഗുണകരമായ മാറ്റങ്ങളിലൂടെ ഒരു ചിരഞ്ജീവിയായി മലയാളക്കരയിൽ എക്കാലവും അവർ ജീവിക്കും.
പലരും മറന്നു കഴിഞ്ഞ, എന്നാൽ മലയാള സംഗീതചരിത്രത്തിൽ സുപ്രധാനമായ സ്ഥാനം അർഹിക്കുന്ന “കൌമാരസ്വപ്നങ്ങൾ... പീലിവിടർത്തിയ മാനസതീരങ്ങളിൽ” എന്ന മലയാളം പാട്ടിനെ ഓർമ്മപ്പെടുത്താനാണ് ഈ പോസ്റ്റ്. 1981ൽ പി.ചന്ദ്രകുമാർ സംവിധാനം ചെയ്ത “ആരതി” എന്ന ചിത്രത്തിലേതാണ് എം.ബി ശ്രീനിവാസൻ സംഗീതം പകർന്ന ഈ മനോഹര ഗാനം. ഗാനരചന ഇന്നത്തെ പ്രശസ്ത സിനിമാ സംവിധായകനായ സത്യൻ അന്തിക്കാടാണ്. മലയാളം വരികളെ അച്ചടിഭാഷാ ചുവയില്ലാതെ സ്വാഭാവികമായ വായ്മൊഴി ഉച്ചാരണത്തോടെ പാടാൻ കഴിവുള്ള ഏക അയൽ-സംസ്ഥാന ഗായികയായ ജാനകിയാണ് ഈ പാട്ടു പാടിയിരിക്കുന്നത്.
എം.ബി.ശ്രീനിവാസൻ
ഈ പാട്ടിന്റെ സവിശേഷത “രണ്ട് ജാനകിമാർ“ ഒരുമിച്ചു പാടിയിരിക്കുന്നു എന്നുള്ളതാണ്! സാധാരണ സംഘഗാനം പാടുന്നതുപോലെ ഒരുമിച്ചു പാടുകയല്ല ഇവിടെ ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. പാട്ടിന്റെ ഉടനീളം പ്രധാന മെലഡിയുടെ അനുപൂരകമായ മെലഡി (counter melody) അതേ സാഹിത്യത്തിൽ,അതേ മനുഷ്യശബ്ദത്തിൽ തന്നെ പാശ്ചാത്തലമായി ഉപയോഗിച്ച് ഹാർമണിയുടെ എഫക്റ്റ് ഉണ്ടാക്കിയിരിക്കുന്നു.
എന്റെ കൌമാരകാലത്ത് റേഡിയോയില്‍ തേടിപ്പിടിച്ചു കേട്ടിരുന്ന ഒരു പാട്ടായിരുന്നു ഇത്. പിന്നെ പിന്നെ കേഴ്ക്കാതെ ഓർമ്മയിൽ നിന്നും പൂർണ്ണമായി മറഞ്ഞു. ഈ പാട്ടിന്റെ റെക്കോര്‍ഡിഗ് സവിശേഷതകളെപ്പറ്റി രവിമേനോന്‍ ഈയടുത്ത് മാതൃഭൂമി ആഴ്ചപ്പതിപ്പിലെ എം.ബി.ശ്രീനിവാസനെക്കുറിച്ചുള്ള ‘പാട്ടെഴുത്ത്‘-ൽ ഓർമ്മിപ്പിച്ചിരുന്നു. അങ്ങനെയാണ് ഒരു 'blast from the past' ആയി ഈ ഗാനം വീണ്ടും മനസ്സിൽ തിരിച്ചെത്തിയത്! ഇന്നത്തെപ്പോലെ ഡിജിറ്റൽ ട്രാക് എഡിറ്റിങ്ങും മിക്സിങ്ങും ഒന്നുമില്ലാത്ത 1981ൽ ഇങ്ങനെയൊരു പാട്ടുണ്ടാക്കിയ എം.ബി.ശ്രീനിവാസൻ ഒരു ജീനിയസ് തന്നെ. മെലഡിയും ഹാർമണിയും തമ്മിലുള്ള ഒരു മത്സരമാണ് ഈ പാട്ട്. മെലഡി തന്നെ ജയിച്ചു എന്നാണ് എനിക്കു തോന്നുന്നുത്.
എസ്. ജാനകി (Image courtesy : Hindu)
പാട്ടിന്റെ വരികൾ ഈ ലിങ്കിൽ കൊടുത്തിട്ടുണ്ട്. സാഹിത്യത്തിന്റെ ഘടനയിലും ഈ പാട്ട് സാധാരണ കീഴ്വഴക്കമായ “പല്ലവി-അനുപല്ലവി-ചരണം” എന്ന ഫോർമുലയെ അട്ടിമറിക്കുന്നു. അനുപല്ലവി എന്ന വസ്തുവേ ഇതിലില്ല. മൂന്നു ചരണങ്ങൾ ഉള്ളത് വരികളുടെ എണ്ണത്തിലും ദൈർഘ്യത്തിലും ട്യൂണിലും ഒന്നിനൊന്നു വ്യത്യസ്തം! (സാധാരണ പാട്ടുകളിൽ എല്ലാ ചരണങ്ങൾക്കും വരികളുടെ എണ്ണം, ദൈർഘ്യം, ട്യൂൺ എന്നിവ സമാനമായിരിക്കും). എം.ബി.ശ്രീനിവാസന്റെ തന്നെ ജനപ്രിയ മാസ്റ്റർപീസായ “ഒരു വട്ടം കൂടിയെന്നോർമ്മകൾ” എന്ന ഗാനത്തിലും ഇതുപോലെ സാമ്പ്രദായികമായ ഗാനഘടനയുടെ നിരാകരണം കാണാം.
ഇതിന്റെ റെക്കോർഡിങ് സങ്കേതത്തെ “Dual Track Mixing" എന്നു പറയാമെന്നു തോന്നുന്നു. രണ്ടു ട്രാക്കുകളും തമ്മിൽ മെലഡിയിൽ സാരമായ വ്യതിയാനങ്ങളുണ്ട്. ‘Wave Theory' യിലെ 'Variable Phase Difference' പോലെ രണ്ടു ട്രാക്കുകൾക്കും ഇടയിൽ മാറിമറിഞ്ഞു വരുന്ന കാലവ്യത്യാസം കൊടുത്തിരിക്കുന്നതിലാണ് ഈ പാട്ടിന്റെ മനോഹാരിത. ഉദാഹരണമായി പാട്ടിന്റെ തുടക്കം തന്നെ ഒന്നാം ട്രാക്കിലെ “കൌമാരസ്വപ്നങ്ങൾ...” എന്നു പാടിക്കഴിഞ്ഞതിന്റെ അവസാനത്തിലാണ് രണ്ടാം ട്രാക്കിലെ “കൌമാരസ്വപ്നങ്ങൾ“ വരുന്നത്. എന്നാൽ ഒന്നാം ട്രാക്കിലെ “പീലിവിടർത്തിയ മാ” എന്നു പകുതി പാടിയ സ്ഥാനത്തെത്തുമ്പോഴേക്കും രണ്ടാം ട്രാക്കിലെ “പീലിവിടർത്തിയ” തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു! ഇങ്ങനെ പാട്ടിലുടനീളം ഏതോ അഭൌമമായ ഗണിതസമവാക്യമുപയോഗിച്ച് അനുയോജ്യമായ സമയ-ഇടവേള രണ്ടു ട്രാക്കുകൾക്കും ഇടയിൽ കൊടുത്തിരിക്കുന്നു. രണ്ട് സമാന്തര ട്രാക്കുകളുള്ളതിനാൽ ഒരാൾക്കും ഈ പാട്ട് ഒറ്റക്ക് പാടി പൂർണ്ണത കൈവരുത്താൻ കഴിയില്ല. അതിനാൽ തന്നെയായിരിക്കണം ഒരു റ്റി.വി. പരിപാടിയിലും വരാതെ ഈ പാട്ട് വിസ്മൃതിയിൽ തള്ളപ്പെട്ടത്. ഈ പാട്ടിനു അതിന്റെ പ്രത്യേക സൌന്ദര്യം കൊടുക്കുന്ന ഘടകം തന്നെ അതിന്റെ ജനപ്രീതിക്കു വിഘാതമായി! പാട്ടിന്റെ മൊത്തം സമയ ദൈർഘ്യം 3:14(same as 'Pi' in mathematics) മിനിട്ട് ആയത് വെറും coincidence മാത്രമോ? ‘അല്ല’ എന്നാണ് എന്റെ മനസ്സിലെ എഞ്ജിനീയർ പറയുന്നത് :-)
താളവാദ്യ അകമ്പടിയും ഡബിൾ വോയ്സ് ട്രാക്കും ഒന്നുമില്ലാതെ ഈ പാട്ടിന്റെ ഒരു സാദാ വെർഷനും ജാനകിയുടെ ശബ്ദത്തിൽ തന്നെ റെക്കോർഡു ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. (ഇവിടെ കേഴ്ക്കാം). പാട്ടിന്റെ MP3 തപ്പിപ്പിടിച്ചു തന്ന ഭൂമിപുത്രിക്കുംകിരൺസിനും പ്രത്യേകം നന്ദി...
പുതിയ അമേരിക്കന്‍ പ്രസിഡന്റായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ബറാക്ക് ഒബാമ നവംബര്‍ 4ന് ചിക്കാഗോയില്‍ വച്ചു നടത്തിയ ‘വിജയ പ്രസംഗം’ (victory speech) മലയാളികളില്‍ ചിലരെങ്കിലും കണ്ടിരിക്കാം. ചരിത്രത്തിന്റെ ഭാഗമായി മാറിയ ഈ പ്രസംഗത്തിന്റെ തുടക്കത്തിലെ 2 മിനിറ്റ് താഴെ കൊടുത്തിരിക്കുന്ന വീഡിയോയില്‍ കാണാം.
“...It's the answer spoken by young and old, rich and poor, Democrat and Republican, Black, White, Hispanic, Asian, Native American, gay(സ്വവര്‍ഗപ്രണയി), straight(എതിര്‍വര്‍ഗപ്രണയി), disabled and not disabled...“.
ലോകത്തിലാദ്യമായാണ് ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ഭരണാധികാരി സ്വവര്‍ഗപ്രണയികളായ പൌരന്മാരെ തന്റെ കന്നിപ്രസംഗത്തില്‍ എടുത്തു പറഞ്ഞിരിക്കുന്നത്. റ്റി.വി.യില്‍ പ്രസംഗം തത്സമയം കേട്ടുകൊണ്ടിരുന്ന എനിക്ക് വളരെ ആശ്ചര്യജനകമായ ഒരു സന്ദര്‍ഭമായിരുന്നു ഇത്. സ്വവര്‍ഗപ്രണയികളായ എന്റെ പല വെള്ളക്കാരായ സുഹൃത്തുക്കളും അവര്‍ ഒബാമയുടെ ഈ വാക്കുകള്‍ കേട്ട് ആനന്ദാശ്രുക്കള്‍ പൊഴിച്ചു എന്ന് എന്നോട് പറയുകയുണ്ടായി. ഈ വാക്കുകള്‍ പറഞ്ഞ സമയത്ത് ജനാവലിയില്‍ ചിലരില്‍ നിന്നുയര്‍ന്ന സന്തോഷാരവം വീഡിയോയില്‍ കേള്‍ക്കാം.
കെനിയന്‍-കറുത്തവര്‍ഗക്കാരന്‍-മുസ്ലീമായ അഛന്‍, അമേരിക്കന്‍-വെള്ളക്കാരി-കൃസ്ത്യാനിയായ അമ്മ, ചിറ്റഛനുമായി ഇന്തോനേഷ്യയില്‍ ചിലവിട്ട ബാല്യം, ഭൂരിപക്ഷമായ വെള്ളക്കാര്‍ക്ക് മുന്‍‌തൂക്കം കൊടൂക്കുന്ന അമേരിക്കന്‍-സാമൂഹ്യ വ്യവസ്ഥയില്‍ പോലും ലോകോത്തരമായ ഹാര്‍വാര്‍ഡ് യൂനിവേര്‍സിറ്റി വരെ ചെന്നെത്തിയ വിദ്യാര്‍ത്ഥി ജീവിതം, കറുത്തവര്‍ഗക്കാരിയായ മിഷലുമായുള്ള പ്രണയവിവാഹം, തുടര്‍ന്ന് സെനറ്ററായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട രാഷ്ട്രീയ ജീവിതം -- ഇങ്ങനെ വൈവിധ്യങ്ങളുടെ സമന്വയമാണ് ‘ബറാക്ക് ഹുസ്സൈന്‍ ഒബാമ’ എന്ന വ്യക്തി. ഒരു യഥാര്‍ത്ഥ വിശ്വപൌരന്‍ എന്നു വേണമെങ്കില്‍ പറയാം. അങ്ങനെയുള്ള ഒരു വ്യക്തിക്ക് മനുഷ്യജീവിതത്തിലെ Life-force ആയ ലൈംഗികത/പ്രണയം എന്നിവയിലെ വൈവിധ്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് ശാസ്ത്രീയമായ അവബോധവും മുന്‍‌വിധികളില്ലാത്ത സമീപനങ്ങളും ഉണ്ടായിരിക്കുന്നതില്‍ അദ്ഭുതമില്ല. ലൈഗികന്യൂനപക്ഷങ്ങള്‍ മറ്റേത് ന്യൂനപക്ഷങ്ങളേയും പോലെ പൌരാവകാശങ്ങള്‍ അര്‍ഹിക്കുന്ന വിഭാഗമാണെന്ന വസ്തുത ലോകജനതയെ ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തിയതിന് ഒബാമയോടു നമുക്കു നന്ദി പറയാം. സ്വവര്‍ഗപ്രണയികളായ പൌരന്മാരെ കുറ്റവാളികളും സാമൂഹ്യവിരുദ്ധരായ ആഭാസന്മാരുമായി കണക്കാക്കുന്ന ഇന്ത്യയുള്‍പ്പെടെയുള്ള വികസ്വരരാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണകൂടങ്ങള്‍ക്ക് ഒബാമ ഒരു മഹനീയമായ മാതൃക തന്നെയാണ്.
വ്യക്തിസ്വാതന്ത്ര്യം പാടെ നശിപ്പിക്കുന്ന റഷ്യ/ചൈന ശൈലിയിലുള്ള കൊടും-കമ്മ്യൂണിസം പോലെതന്നെ അതിന്റെ എതിര്‍ധ്രുവത്തില്‍ നില്‍ക്കുന്ന നിയന്ത്രണമില്ലാത്ത കോര്‍പ്പറേറ്റ് മുതലാളിത്തവും അപകടകാരിയാണെന്ന് ഈയടുത്തകാലത്തു സംജാതമായ സാമ്പത്തിക കുഴപ്പങ്ങള്‍ തെളിയിക്കുന്നു. ഒരു മധ്യവര്‍ത്തി മാര്‍ഗം അവലംബിക്കുന്നതാണ് ഏറ്റവും ഉചിതം. ഡെമോക്രാറ്റിക് പാര്‍ട്ടിയുടെ ജനാധിപത്യത്തിലതിഷ്ടിതമായ, ഇടതുപക്ഷചായ്‌വുള്ള നയങ്ങള്‍ ലോകപ്രസക്തമാകുന്നതും അതിനാല്‍ തന്നെ. ഭഗവാന്‍ കൃഷ്ണന് (‘കാര്‍ഷ്ണ്യ(കറുപ്പ്)നിറമുള്ളവന്‍ കൃഷ്ണന് ‘ -- വര്‍ണ്ണവെറിയാല്‍ ചിലരവനെ നീലയാക്കി!) “സംഭവാമി യുഗേ യുഗേ...” എന്ന് ഭഗവത്ഗീതയില്‍ പാടി. അടിച്ചമര്‍ത്തപ്പെട്ട സകലവിധ ന്യൂനപക്ഷങ്ങളുടെ ശാക്തീകരണത്തിനും ലോകസമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ ഉയിര്‍ത്തെഴുന്നേല്‍പ്പിനും ഇറാഖ് യുദ്ധത്തിലൂടെ അമേരിക്കക്ക് ലോകരാജ്യങ്ങളില്‍ നഷടപ്പെട്ട സല്‍പ്പേര് വീണ്ടെടുക്കാനും ഈ അഭിനവ-കൃഷ്ണന് സാധിക്കും എന്ന് നമുക്കാശിക്കാം.
പേരുകേട്ട ഭരതനാട്യ നര്‍ത്തകരും ഗുരുക്കളുമായ ധനഞ്ജയന്മാര്‍ (ധനഞ്ജയന്‍ - ശാന്ത ദമ്പതികള്‍ ) “ഭക്തി മാര്‍ഗം” എന്ന നൃത്തപരിപാടിയുമായി ഈ മാസം അമേരിക്കയില്‍ ‘വിടവാങ്ങല്‍ പര്യടനം‘(farewell tour) നടത്തുകയാണ്. ഇന്നലെ ബോസ്റ്റണിലായിരുന്നു അവര്‍ രണ്ടു ശിഷ്യകളോടു കൂടി “ഭക്തി മാര്‍ഗം” അവതരിപ്പിച്ചത്. അങ്ങനെ പുകള്‍പെറ്റ ധനഞ്ജയന്മാരുടെ നൃത്തം ആദ്യമായി നേരിട്ടു കാണാനുള്ള അവസരം ലഭിച്ചു. കണ്ണൂരിലെ പയ്യന്നൂരില്‍ ജനിച്ചു വളര്‍ന്ന മലയാളിയായ ധനഞ്ജയന്‍ കലാക്ഷേത്രയിലെ പഠനത്തിനു ശേഷം മദിരാശിയില്‍ ഭരതകലാഞ്ജലി എന്ന നൃത്തവിദ്യാലയം സ്ഥാപിച്ചു ഭാര്യയോടൊപ്പം തന്റെ കലാസപര്യ തുടരുന്നു.
Image courtesy : www.thinkquest.org
70 വയസ്സിലും ശ്രീ ധനഞ്ജയന്‍ തന്റെ നൃത്തത്തിനു ചടുലത കുറഞ്ഞിട്ടില്ല എന്നു തെളിയിച്ചു. പ്രായക്കൂടുതല്‍ കൊണ്ടാകാം, അരമണ്ടി / അര്‍ദ്ധമണ്ഡലി വേണ്ടത്ര ഉണ്ടായിരുന്നില്ല എന്ന ഒരു കുറ്റം വേണമെങ്കില്‍ പറയാം. മുഖാഭിനയത്തിനു പ്രാധാന്യമുള്ള ഇനങ്ങളിലായിരുന്നു ധനഞ്ജയന്‍ ശരിക്കും തിളങ്ങിയത്. ശ്രീരാമപട്ടാഭിഷേകത്തിലെ പുത്രനെ കാട്ടിലയക്കേണ്ടി വന്ന ദശരഥന്റെ ധര്‍മ്മസങ്കടവും നന്തനാര്‍ ചരിതത്തിലെ തന്റെ ഇഷ്ടദൈവമായ ശിവനെ കാണാന്‍ അമ്പലത്തില്‍ പ്രവേശിക്കാന്‍ അനുവാദമില്ലാത്ത ‘താഴ്ന്ന’ജാതിക്കാരന്റെ ദൈന്യതയും ധനഞ്ജയന്‍ കൃത്യതയോടെ വരച്ചു കാട്ടി.
പരിപാടികളുടെ സംഗ്രഹം:
1. നാട്യാഞ്ജലി - സഭാ വന്ദനം 2. ശ്രീരാമ പട്ടാഭിഷേക ഭംഗം - ദശരഥന്‍ , കൈകേയി, മന്ഥര 3. മയില്‍‌വാഹനാ - സുബ്രഹ്മണ്യ കീര്‍ത്തനം, മോഹന രാഗം 4. വരുകലാമോ അയ്യ - നന്ദനാര്‍ ചരിതം 5. അഷ്ടപദി - ദേശ് രാഗം 6. തില്ലാന - ബിഹാഗ് രാഗം 7. മംഗളം
പുരുഷന്മാര്‍ ശാസ്ത്രീയ നൃത്തം (നൃത്ത-നാട്യ-നാടകങ്ങളായ കഥകളിയേയും കൂടിയാട്ടത്തെയും തുള്ളലിനേയും ഞാന്‍ മന:പൂര്‍വം ഒഴിവാക്കുന്നു) ഒരു തൊഴിലായി സ്വീകരിക്കുന്നത് വളരെ വിരളമാണ്. കേരളത്തിലെ മിക്ക ആണ്‍ കുട്ടികളുടേയും നൃത്തപരിശീലനം ഹൈസ്കൂള്‍ യുവജനോത്സവത്തിലെ തട്ടിക്കൂട്ടിയ പ്രകടനത്തോടെ അവസാനിക്കുന്നതാണ് കാണുന്നത്. എന്നാല്‍ ശാസ്ത്രീയ സംഗീതത്തില്‍ ഇങ്ങനെയുള്ള ലിംഗപരമായ അസന്തുലിതാവസ്ഥ കാണുന്നില്ല. സ്ത്രീകള്‍ തിളങ്ങി നില്‍ക്കുന്ന നൃത്തമേഖലയില്‍ കടന്നു വരാന്‍ ജന്മവാസനയും താല്പര്യവുമുള്ള പുരുഷന്മാര്‍ പോലും മടിക്കുന്നു (പേടിക്കുന്നു?) എന്നാണ് എനിക്കു തോന്നുന്നത്. നൃത്തമെന്നാല്‍ സ്ത്രൈണതയുടെ പ്രകടനമാണെന്ന അബദ്ധധാരണ പലര്‍ക്കും ഉണ്ട്. നടന രാജനായ ദൈവം പുരുഷത്വത്തിന്റെ മൂര്‍ത്തീഭാവമായ ശിനവാണെന്നോര്‍ക്കുക. പൌരുഷം നിലനിര്‍ത്തിക്കൊണ്ടു തന്നെ ഭരതനാട്യത്തിലും കുച്ചിപ്പുഡിയിലും പുരുഷന്മാര്‍ക്ക് തങ്ങളുടെ വ്യക്തിത്വത്തിന് അനുയോജ്യമായ ഇനങ്ങള്‍ അവതരിപ്പിക്കുവാന്‍ കഴിയും. സദിര്‍ എന്ന പേരിലറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ദാസിയാട്ടത്തിനെ ഇന്ന് കാണുന്ന തരത്തിലുള്ള ഭരതനാട്യമായി ഉടച്ചുവാര്‍ത്തവരില്‍ മുന്‍‌ഗാമികള്‍ നാല് തഞ്ചാവൂര്‍ സഹോദരന്മാരായിരുന്നുവെന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. കേരളത്തിന്റെ മോഹിനിയാട്ടം അതിന്റെ പേര്‍ സൂചിപ്പിക്കുന്നതു പോലെ സ്ത്രൈണമായ ലാസ്യഭാവങ്ങള്‍ക്ക് മുന്‍‌തൂക്കം കൊടുക്കുന്നതിനാല്‍ സ്ത്രീകള്‍ ചെയ്യുന്നതാണ് ഉചിതം എന്ന് തോന്നുന്നു.
ധനഞ്ജയന്റെ കാല്‍പ്പാടുകള്‍ പിന്തുടര്‍ന്ന് നൃത്തത്തെ സ്നേഹിക്കുകയും അത് തന്റെ പ്രൊഫഷനായി സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്ത മറ്റൊരു ധീരനായ കണ്ണൂര്‍ക്കാരന്‍ നമുക്കുണ്ട്:- നഖക്ഷതങ്ങളിലൂടെ നായകനായി അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ച സിനിമാനടന്‍ വിനീത്.
